Dostoyevski- Yeraltından Notlar Kitap Yorumu

Dostoyevski'nin sürgünden sonraki sara ve kumar borçlarıyla boğuştuğu bir dönemde, yayıncısına verdiği sözler nedeniyle hızlıca yazıp bitirmek zorunda kaldığı bir eser Yeraltından Notlar. Dostoyevski'de kronolojik okuma yapan biri olarak şunu kesin bir dille söyleyebilirim ki yazarın sürgünden önceki ve sonraki eserleri arasındaki fark siyah ile beyaz kadar bariz. Ancak belirtmek isterim ki bu genellemeye ilk eseri olan İnsancıkları dahil etmiyorum. Kendini ispatlama çabası mı yoksa daha çok özenilmesi mi, nedeni her ne ise, İnsancıklar, yazarın sürgünden sonra yazdığı eserlere daha yakın bir eser bana göre.

Yerlatından Notlar'a gelecek olursak, yazarın buhranlı bir döneminde yazdığı buhranlı bir kitap diyebilirim. Düşünsel derinliklere inilmiş, varoluşçu edebiyata önayak olmuş bilinç akışı tekniği barındıran kitapta, yeraltı kelimesi aslında bilinçaltı kastedilerek kullanılmıştır.

Kendi içinde yaşayan, insan ilişkileri zayıf, gelgitleri yüksek, toplumla uyumsuz bir karakter üzerinden karamsar bir gerçeklik ortaya konulmuş. Hem kendini hem diğer insanları acımasızca yargılayan, tepeden bakan ancak kendi hareketlerini bile onaylamayan bir anlamda karamsar bir mükemmelliyetçiliğe sahip baş karakterimizin "yerüstüne" çıkmaya karar verdiği kısa bir dönemi okuyoruz. 

Eski arkadaşlarından intikam almak isterken, bilinci yaptığı yanlışların farkında olduğu halde kendisini tamamen bilinçaltının yönetimine bırakarak, bile bile kendini küçük düşürecek durumlara sokan, kendine karşı yaptığı bu acımasızlığı, şans eseri tanıştığı genç yaştaki bir hayat kadınına karşı da uygulayan iflah olmaz bir zihnin hezeyanlarını okuyoruz.

Aslında tam olarak içselleştiremesem de bir şekilde anladığım, bana çok uzak olsa da var olabileceğine inandığım olağandışı duygu ve davranışları, elimden bırakamadan okudum. Dostoyevskinin dehasını ortaya koymaya başladığı, "böyle bir zihin yapısı olamaz" derken bir şekilde inandıran kalemi, O'nun neden en büyük Rus Edebiyatçısı olduğunu ortaya koyuyor. 

Çok zevk alarak okuduğum zor bir kitaptı.